2016/01/22

Pescudando nas orixes da materia: o bosón de Higgs no CERN

15 de xaneiro de 2016
Cibrán Santamarina Ríos, investigador e profesor da Universidade de Santiago de Compostela (tamén participante no Grupo de innovación docente en Física FISTERRA) estivo de visita no IES de Ribadeo Dionisio Gamallo impartindo a charla “Pescudando nas orixes da materia. O bosón de Higgs no CERN”, unha introdución á física de partículas que tamén cubriu o descubrimento do bosón de Higgs.
Unha presentación diferente dunha parte da física, dende aspectos que se estudan no ensino medio como as ligazóns entre átomos a outras que só se citan no curso máis avanzado, como os quarks, ou aínda outras que non soen nin citarse, como os bosón W ou os gluóns.
A charla, a segunda que o programa A Ponte puxo a disposición do IES este curso, supuxo un repaso da historia da física do moi pequeno dende o século XIX ata os nosos días. Unha conferencia que agradou a moitos dos que asistiron (non puidemos comprobar se a todos) e que esperamos poida ter secuela, tanto noutras charlas vindeiras como nos estudos dalgunhas das persoas que atenderon e na visión do mundo de todas elas.
Algunhas publicacións de Cibrán.
Cousas do grupo Fisterra.

2016/01/06

O quecemento global, visto dende Ribadeo

Nun artigo anterior deixei esta gráfica, representando a media de temperaturas, en ºC, ó longo de cada ano do que vai de século en Ribadeo:

Da unha idea de que a temperatura media ten subido en Ribadeo ó longo do século, axustada, algo máis de 0,4 ºC. Dito así, non parece gran cousa. Pero a percepción varía se o miramos doutro xeito. Por exemplo, os días nos que nalgún momento se pasou de 25 ºC en Ribadeo ó longo dun ano. Corresponde á gráfica seguinte:
Nela pódese ver que a media, no que vai de século, pasou de 6 días a 17. É dicir, case un día máis por ano Ribadeo ten temperaturas que nalgún momento sobrepasan os 25 ºC...
E máis visible aínda é a terceira gráfica que deixo, correspondendo cos días de cada ano nos que Ribadeo tivo nalgún momento unha temperatura por baixo de 3 ºC. Neste caso, pasouse dunha media de 23 días por ano a comezos de século a 5 días por ano agora. É dicir, ata o momento, no que vai de século, de media, cada ano Ribadeo tivo un día menos con temperaturas menores de 3 ºC. Naturalmente, este índice deixará de ter validez en breve: non haberá un número negativo de días con temperaturas menores de 3 ºC...
Por que elixín 3 ºC e 25 ºC? Porque a media de temperatura anual estaba cando decicín facer a comparativa case no medio, 14 ºC, e unha folgura de 10 ºC deixaba demasiados días para comparar (as variacións relativas non serían tan grandes) e 12 ºC deixaría un número de días totalmente episódicos, máis difícil de contabilizar estatísticamente...
Evidencias do quencemento global? Non, só testemuñas de que en Ribadeo 'non somos menos' e tamén estamos a desfrutar do que xa escoitei cualificar como 'galicanarias'.
--
Esta entrada participa na LXV Edición do Carnaval de la Física/antroido da Física, que mantén o blog High Ability Dimension.

2016/01/02

A temperie de Ribadeo en 2015: 1.- Temperatura

Temperatura media en Ribadeo, 14,07 ºC
A temperatura media mes a mes pódese representar de diferentes xeitos. Aquí deixo as medias mensuais no que vai de século en Ribadeo notando que o mes máis frío segue a ser febreiro e o máis cálido, agosto (máis abaixo, a táboa cos datos):
Na primeira gráfica apréciase a simetría que se da de temperatura ó longo do ano.
Nesta segunda táboa apréciase a forma da onda case perfecta, despois de 15 anos de datos.
As seguintes dúas gráficas amosan como vai variando a temperatura media dentro do ano dende o día 1 de xaneiro. xusto embaixo, o detalle dos últimos meses de cada ano, onde se aprecia a liña amarela de 2015 que se mantén no outono, con diferenza o máis cálido de todo o século, o que fai situar a media anual de 2015 de temperatura en 14,67 ºC, segunda marca anual e moi próxima á primeira, a do ano pasado (14,70 ºC).

A gráfica equivalente á anterior, pero extendida ó conxunto do ano.
Unha táboa que subministra os datos de parte das gráficas expostas:
Na táboa pódense ver os números correspondentes ó promedio de temperatura de cada ano (1ª liña), promeido de tempertarua mensual no que vai de século (2ª liña) e media acumulada, ano a ano: a temperatura media no século en Ribadeo polo momento é 14,07 ºC, a media máis alta de tódolos finais de ano. É o representado embaixo:

Este último dato, doutro xeito (aumentando os datos día a día, non de xeito anual), preséntase na gráfica seguinte, onde se observa que a media sube nos veráns e baixa nos invernos, pero cada vez axustándose máis, pois a medida que se vai dispoñendo de máis datos unha nova temperatura vai influíndo relativamente menos e menos na media, suavizando a liña.
En desglose anual, a media, posta de dous xeitos diferentes para comparar os anos:

Por último sobre as medias de temperatura, a tendencia das medias anuais no que vai de século, que ven a representar un alza de algo máis de 0,1 ºC cada 3 anos... pu facendo proxección, preto de 4 ºC en 100 anos, en liña con algunhas das predicións de cambio climático manexadas [Nota: as temperaturas nun só lugar durante un número de ano tan escaso pouco poden aportar ás predicións globais para un século]

El Tiempo en Ribadeo - Predicción a 7 días y condiciones actuales.